Onveilige hechting, dopamine en verslaving: hoe hangt het samen?
Stel je een baby voor die in slaap valt in de armen van zijn moeder. Haar gezicht straalt warmte en liefde uit, en met elke ademhaling voelt de baby: “Ik ben veilig.” Maar wist je dat dit gevoel van veiligheid al begint in de baarmoeder?
Een baby voelt de emoties van de moeder mee. Wanneer de moeder ontspannen is, ervaart de baby rust. Maar bij stress, angst of trauma raakt het zenuwstelsel van de baby al in de baarmoeder overbelast. Dit heeft invloed op de ontwikkeling van het stresssysteem en de aanleg voor veilige hechting. Die eerste momenten van verbinding, zowel in de baarmoeder als na de geboorte, vormen de basis van vertrouwen, rust en emotionele stabiliteit.
Maar wat gebeurt er als die veilige basis ontbreekt?
De kracht en kwetsbaarheid van hechting
Hoe veilig je gehecht bent, hangt af van diverse factoren:
- Was je gewenst en geliefd bij je geboorte?
- Was er direct huidcontact na de geboorte?
- Ben je opgegroeid bij je biologische ouders?
- Waren je ouders of verzorgers emotioneel beschikbaar?
- Groeide je op in een veilige omgeving?
Wanneer deze fundering stevig is, ervaar je veiligheid en zelfvertrouwen, kun je gezonde relaties aangaan en jezelf geruststellen in moeilijke tijden. Maar vaak is deze basis niet zo stevig.
Voorbeelden van een onveilige hechting:
- Adoptie: Bij adoptie wordt de vroege band met de biologische moeder abrupt verbroken. Dit veroorzaakt een diep gevoel van verlies en rouw.
- Ziekte of couveuseverblijf: Baby’s die direct na de geboorte worden gescheiden van hun moeder door medische redenen ervaren een vergelijkbare breuk in hechting.
- Emotioneel afwezige ouder: Een moeder met een depressie of een ouder die fysiek of emotioneel niet beschikbaar is door werk of andere omstandigheden, kan ervoor zorgen dat een kind zich alleen voelt. Dit leidt vaak tot het onderdrukken van emoties of het constant vechten voor aandacht.
Het gevolg? Het zenuwstelsel blijft continu alert en op zoek naar veiligheid en geruststelling.
Dopamine: het beloningssysteem in actie
Dopamine, een stofje in je hersenen, beloont je voor dingen die goed voor je zijn, zoals eten, bewegen of lachen. Het motiveert je om deze dingen te herhalen.
Maar bij chronische stress of onveilige hechting werkt dit systeem niet altijd goed. Een constante staat van alertheid kan de dopamineproductie verstoren, waardoor alledaagse dingen minder plezier geven. Dit kan leiden tot een zoektocht naar sterkere prikkels, zoals verslavende middelen of gedrag.
Verslavingsgevoeligheid bij onveilige hechting
Voor geadopteerden en mensen met een onveilige hechting kan dit versterkt worden door een diep, vaak onbewust gevoel van verlies en afwijzing. Alcohol, eten, sociale media of gokken bieden tijdelijke verlichting, maar maken de onderliggende leegte vaak erger. Het is als dorst lessen met zout water: het lijkt even te werken, maar laat je uiteindelijk alleen maar dorstiger achter.
De weg naar heling
Je hechtingsstijl en beloningssysteem bepalen niet wie je bent; ze zijn veranderbaar. Met bewustwording en kleine stappen kun je gezonde patronen ontwikkelen.
Praktische tips:
- Kalmeer je zenuwstelsel: Probeer een ademhalingsoefening: adem 4 tellen in, houd vast, en adem 6 tellen uit. Of maak een wandeling in de natuur.
- Zoek gezonde dopamine-boosts: Dans op je favoriete muziek, doe iets creatiefs of ga sporten.
- Vind veilige verbindingen: Zoek mensen of een therapeut die je steunen zonder oordeel.
- Luister naar je emoties: Vraag jezelf af: “Wat voel ik echt?” Herkennen en benoemen van emoties kan helend zijn.
- Innerlijk kind-werk: Onder begeleiding kun je werken aan het helen van oude kindstukken.
Met liefdevolle aandacht voor jezelf kun je een stevige fundering bouwen en rust, veiligheid en verbinding in jezelf vinden.
Ben je klaar om die reis te beginnen? Ik loop graag een stukje met je mee. Vraag hier jouw gratis online sessie aan: Contact met mij.